Á alþjóðlegu vefnámskeiði á vegum ISO og IEC þann 9. janúar 2025 var fjallað um mikilvægi kynjanæmra staðla (Gender Responsive Standards, GRS) og hvernig þeir geta stuðlað að jafnrétti, auknu öryggi og fjölbreytni í staðlavinnu. Fundurinn markaði tímamót í umræðum um hvernig staðlar geta tekið mið af kynjasjónarmiðum og haft jákvæð áhrif á samfélög og daglegt líf.
Kynjanæmir staðlar eru staðlar sem taka sérstaklega tillit til líkamlegra, lífeðlisfræðilegra, félagslegra og menningarlegra þátta kynjanna. Þeir miða að því að tryggja að bæði karlar og konur njóti jafnréttis þegar kemur að vörum, ferlum, kerfum og þjónustu. Þessi nálgun hefur sýnt sig vera lykilatriði í því að bæta öryggi og virkni staðla og þar með stuðla að samfélagslegu jafnrétti.
Á vefnámskeiðinu var farið yfir sögu og þróun kynjanæmra staðla. Gilles Thonet, aðstoðarframkvæmdastjóri IEC, rifjaði upp að árið 2016 hófust fyrstu skref í átt að þróun kynjanæmra staðla með ályktun Efnahags- og félagsmálaráðs Sameinuðu þjóðanna (UNECE). Síðan þá hefur mikil vinna átt sér stað, þar á meðal stofnun sameiginlegs ráðgjafahóps ISO og IEC árið 2020.
Karin Lindmark, formaður ráðgjafahópsins, lagði áherslu á að þrátt fyrir framfarir væri vitund innan tækninefnda enn oft ábótavant. Hún hvatti til þess að kynjasjónarmið yrðu kerfisbundið tekin inn í staðlastarf til að tryggja að staðlar taki mið af þörfum allra, ekki aðeins meirihlutahópa. „Ef staðlar taka ekki tillit til allra þá útilokum við stóran hluta samfélagsins,“ sagði hún.
Á fundinum komu fram fjölmörg dæmi úr raunverulegu staðlastarfi sem sýna fram á gildi kynjanæmra staðla. Sérfræðingar frá mismunandi tækninefndum ISO og IEC fjölluðu um hvernig kynjasjónarmið hafa verið innleidd í staðla á sviði persónuhlífa, hljóðmælakerfa og jafnvel rafmagnsöryggis.
Sonia Bird, varaforseti alþjóðlegra staðla hjá UL Standards (ULSE), benti á að sögulega hafi margir staðlar verið hannaðir með karla í huga, sem hefur leitt til þess að konur séu frekar útsettar fyrir hættum. Hún nefndi dæmi um að konur í heilbrigðisþjónustu hafi fundið fyrir minni öryggi í heimsfaraldrinum vegna hlífðarbúnaðar sem ekki var aðlagaður að þeirra þörfum.
Jacques Peronnet frá IEC TC 64, sem fjallar um rafmagnsöryggi, benti á áskoranir við að tryggja að staðlar taki tillit til bæði kynja og fjölbreyttra líkamlegra eiginleika. Hann sagði að þrátt fyrir að núverandi staðlar taki tillit til „fjölbreytileika fólks“ sé nauðsynlegt að halda áfram að þróa og safna gögnum til að bæta nákvæmni og aðgengi.
Í máli þátttakenda kom fram að þrátt fyrir að kynjanæmir staðlar séu mikilvægur áfangi, er þetta aðeins fyrsta skrefið í átt að víðtækari mannréttindavinnu í staðlastarfi. Gagnrýni og umræða sneri einnig að þörfinni fyrir að taka tillit til annarra þátta, svo sem fötlunar, aldurs og líffræðilegs fjölbreytileika.
Lise Schmidt Aagesen frá IEC TC 29 lagði áherslu á mikilvægi gagnrýninnar hugsunar í staðlastarfi: „Það er okkar skylda sem sérfræðingar að tryggja að staðlar þjóni öllum jafnt. Við verðum að skoða gögnin með gagnrýnum augum og spyrja okkur hvort kynjasjónarmið hafi verið tekin með.“
Í lok fundarins var kallað eftir áframhaldandi umræðu og samvinnu. Þátttakendur lögðu áherslu á að með aukinni vitund og miðlun raunhæfra dæma væri hægt að breyta hugarfari og gera staðlavinnu aðgengilegri og sanngjarnari.
Vefnámskeiðið var skref í átt að framtíð þar sem staðlar þjóna öllum, óháð kyni, aldri eða líkamlegum eiginleikum. Upptaka af fundinum, sem og frekari upplýsingar, eru aðgengilegar á vefsíðu IEC Academy.
