Starfið innanlands

    

ÍST INSTA 142 Norrænar reglur fyrir útlitsstyrkflokkun á timbri í burðarvirki

Undirbúningshópur er að yfirfara efni staðalsins, m.a. með tilliti til notkunar trjátegunda sem vaxa hérlendis. Mikilvægt er fyrir skógrækt á Íslandi að reglurnar verði þannig að hægt verði að CE merkja íslenskan burðarvið rétt.

Vinnuhópinn skipa:

• Jón Sigurjónsson, BSTR/Verkfræðingur
• Eiríkur Þorsteinsson, Nýsköpunarmiðstöð
• Hafsteinn Pálsson, Umhverfis- og auðlindaráðuneyti
• Arngrímur Blöndahl,ritari BSTR

 

Þýðing steinsteypustaðla, gerð þjóðarviðauka

Að frumkvæði Steinsteypufélagsins héldu stjórnir BSTR og stjórn Steinsteypufélagsins fund um mögulega íslenska þýðingu á staðlinum ÍST EN 206 Steinsteypa – Tæknilýsing, eiginleikar, framleiðsla og samræmi. Verkefnið er til skoðunar.

Stjórnirnar ræddu ennfremur um hvort rétt væri að gera þjóðarviðauka með íslenskum sérákvæðum við staðalinn. Einnig kom fram að myndaður hefur verið vinnuhópur til að endurskoða byggingarreglugerð þar sem vænta má umræðu um hvort ákvæði byggingarreglugerðar tengd staðlinum og mögulegum þjóðarviðauka gætu vísað í skjölin þar sem það ætti við.

Í þessu samhengi var rætt var um vaxandi kröfur tengdar umhverfismálum.  Eðlilegt þótti að meta hvort rétt væri að gera viðauka við staðalinn með kröfum sem gerðu kleift að framleiða umhverfisvænni steypu með íaukum þar sem það á við. Bent var á mikilvægi rannsókna á mögulegum breytingum á eiginleikum steypunnar við notkun slíkra íauka og að tryggja yrðiað styrkur og aðrir þýðingarmiklir eiginleikar rýrðust ekki.

 

Endurskoðun ÍST 51:2001 Byggingarstig húsa

Eftir að fram komu ábendingar um að þróun og breytingar hafi orðið við byggingaraðferðir og smíði bygginga sem og byggingarefnum skipaði Byggingarstaðlaráð vinnuhóp til að endurskoða staðalinn. Haldnir voru fjölmargir fundir, bæði af öllum hópnum og eins á vegum afmarkaðri hópa innan vinnuhópsins. Gerðar voru tillögur að fækkun byggingarstiga úr sjö í fjögur. Endurskoðaður staðall tók gildi 2021.

 

frÍST 52 Skráning á fjölda herbergja í íbúðum

Vinnuhópur á vegum Byggingarstaðlaráðs vann frumvarpsdrög  2009 – 2010 án þess að skjalið væri gefið út sem íslenskur staðall. Stjórn Byggingarstaðlaráðs lauk við gerð frumvarps að staðalinum í samráði við hagsmunaaðila árið 2020. Ekki hefur náðst sammæli um endanlega útgáfu hans.

 

ÍST 53 Skráning hæða og hæðar á byggingum

Vinnuhópur á vegum Byggingarstaðlaráðs vann frumvarpsdrög  2009 – 2010 án þess að skjalið væri gefið út sem íslenskur staðall. Stjórn Byggingarstaðlaráðs lauk við gerð frumvarps að staðalinum í samráði við hagsmunaaðila árið 2020. Ekki hefur náðst sammæli um endanlega útgáfu hans.

 

Endurskoðun evrópsku þolhönnunarstaðlanna

Endurskoðun Eurocodes, þolhönnunarstaðlanna, stendur nú yfir hjá evrópsku tækninefndinni CEN/TC 250. Áætlað er að fyrstu endurskoðuðu staðlarnir taki gildi í lok árs 2020 og að endurskoðuninni ljúki 2026. Vegna þessarar endurskoðunar er nauðsynlegt að endurskoða núgildandi þjóðarviðauka við staðlana.

Þar sem íslensk byggingarreglugerð* gerir almennt ráð fyrir að íslenskir þolhönnunarstaðlar, Eurocodes,  séu notaðir við þolhönnun á Íslandi er nauðsynlegt að fylgja þessari vinnu náið eftir og sjá til þess að þjóðarviðaukar við staðlanna verði tilbúnir til útgáfu samhliða gildistöku þeirra.

*Sjá grein 8.2.1 í byggingarreglugerð

„Burðarvirki mannvirkja skulu reiknuð og hönnuð þannig að þau geti með öryggi staðist það álag, bæði stöðufræðilegt og hreyfifræðilegt, sem þau kunna að verða fyrir. Um hönnun og útreikninga á grundun og burðarvirkjum gilda íslenskir þolhönnunarstaðlar (Eurocodes) ásamt íslenskum þjóðarviðaukum.“

Norðurlöndin, Noregur, Svíþjóð, Danmörk og Finnland, eru með sérstakan vinnuhóp og samráð við gerð þjóðarviðaukanna. Hópurinn fylgist einnig með vinnu CEN/TC 250 við gerð staðlanna sjálfra með tilliti til sameiginlegra hagsmuna landanna. Í starfi Norðurlandanna er horft til þess að samræma eins og kostur er innihald þjóðarviðauka landanna þó að fyrir liggi að ekki verði hægt að samræma tiltekin ákvæði þar sem t.d. mismunandi náttúrlegar aðstæður leyfa ekki slíkt. Ritari Byggingarstaðlaráðs hefur tekið sæti í hópnum. Á þessu stigi er gert ráð fyrir tveimur fjarfundum og einum fundi á ári þar sem fulltrúar landanna hittast. Í vinnuhópnum eru fulltrúar staðlastofnana landanna auk fulltrúa viðeigandi stjórnvalds og hagsmunaaðila þar sem slíkt hefur verið ákveðið. Tveir til þrír fulltrúar eru frá hverju landi.

Samhliða þátttöku í norræna vinnuhópnum er þátttaka í fundum CEN/TC 250 talin mikilvæg til að hafa yfirlit yfir efnistök og framvindu vinnunnar og koma að sjónarmiðum íslenskra hagsmuna.

Verkaskipting innan evrópunefndarinnar eftir viðfangsefnum er með eftirfarandi hætti:

CEN/TC 250 Structural Eurcodes, subcommittees

SC 1     Eurocode 1: Actions on structures

SC 2     Eurocode 2: Design of concrete structures

SC 3     Eurocode 3 - Design of steel structures

SC 4     Eurocode 4: Design of composite steel and concrete structures

SC 5     Eurocode 5: Design of timber structures

SC 6     Eurocode 6: Design of masonry structures

SC 7     Eurocode 7: Geotechnical design

SC 8     Eurocode 8: Earthquake resistance design of structures

SC 9     Eurocode 9: Design of aluminium structures

SC 10   EN 1990 Basis of structural design

SC 11   Structural Glass

Vinna CEN/TC 250 fer aðallega fram í undirnefndum (SC) þar sem fjallað er um efnistök og fræðilegan hluta staðstaðlanna. Nefndin sjálf heldur tvo fundi á ári þar sem meðal annars er farið er yfir niðurstöður vinnuhópa og samþykktar útgáfur frumvarpa að stöðlunum.

Fyrirkomulag vinnu í hverju landi er almennt þannig að spegilnefndir sérfræðinga fyrir hverja undirnefnd fylgjast með og rýna efnistök atriði vinnunnar,  meðal annars með tilliti til íslenskra hagsmuna. Auk þess gera þessar sömu spegilnefndir frumvörp að þjóðarviðaukum við einstaka þolhönnunarstaðla.

Ritari byggingarstaðlaráðs er tengiliður við CEN/TC 250 og SC.

Við fyrstu útgáfu þolhönnunarstaðlanna og þjóðarviðaukanna annaðist Byggingarstaðlaráð samræmingu og framkvæmd vinnunnar hérlendis. Þá voru starfandi vinnuhópar/spegilnefndir á vegum BSTR fyrir eftirfarandi efnissvið:

• Grundun 3 staðlar
• Efnisstaðlar 29 staðlar
• Álagsstaðlar 13 staðlar
• Brunastaðlar 7 staðlar
• Brúarstaðlar 6 staðlar

Auk þessa munu ýmsir  sérfræðingar koma að vinnu við sértæk efni.

Vinnuhópar, hver á sínu sviði, annast faglega rýni og gerð þjóðarviðauka fyrir þá staðla sem falla undir verksvið hvers hóps og mun ritari BSTR annast miðlun gagna, ritstjórn frumvarpa að stöðlum og aðra vinnu sem fellur til. Fulltrúar í hópunum munu skila af sér tæknilegu efnisinnihaldi.

Næstu skref og fjármögnun

Ritari mun annast verkefnastjórn fyrir hönd Byggingarstaðlaráðs og Staðlaráðs við þá vinnu sem ákveðið verður að ráðast í og sjá um nauðsynleg samskipti við CEN/TC 250 og norrænan samstarfshóp um efnið.

BSTR undirbjó verkefnið og hóf vinnuna með þátttöku 20 innlendra sérfræðinga 2020. Enn hefur þó ekki tekist að afla fjármögnunar á verkefnastjórn frá innviðaráðuneytinu, sem ber ábyrgð á málaflokknum og útlit fyrir að vinnu við verkefnið verði hætt á haustmánuðum 2022.

 

Norræn samvinna á sviði staðlagerðar

BSTR tekur þátt í norrænu samstarfsverkefni sem kallast The Nordic region as Standard Maker. Verkefninu er skipt upp í þrjú undirverkefni:

„Sustainable renovation of existing buildings“, „Indoor Climate & voluntary classification standards“ og „Future EU regulation on product and building declarations“

Vinnuhópar um hvert viðfangsefni hafa verið stofnaðir þar sem hagsmunaðilar geta miðlað af sinni reynslu og lagt sitt af mörkum við að efla samræmingu í byggingatengdri staðlagerð á Norðurlöndum. Verkefninu var komið á fót af Norrænu ráðherranefndinni og stutt fjárhagslega af Norræna Nýsköpunarsjóðnum.

 

Evrópsk staðlagerð á sviði byggingariðnaðar

Fjölmargar tækninefndir á sviðið byggingariðnaðar starfa á vegum evrópsku staðlasamtakanna CEN. Yfirlit yfir tækninefndirnar og verkefni þeirra má finna á eftirfarandi slóð.

Tækninefndir CEN

Með hliðsjón af því að efni ÍST EN 206:2013+A1:2016 er unnið og viðhaldið af evrópsku tækninefndinni CEN/TC 104 – Concrete and related products hefur Einar Einarsson verkfræðingur hjá BM Vallá tekið að sér að fylgjast með starfi nefndarinnar meðal annars með tilliti til íslenskra hagsmuna.

1. gr.

Fagstaðlaráðið starfar í umboði stjórnar Staðlaráðs Íslands í samræmi við starfsreglur þess um fagstaðlaráð. 
Að öðru leyti en þessar reglur kveða á um gilda starfsreglur Staðlaráðs og lög um staðla og Staðlaráð Íslands, nr. 36/2003  með síðari breytingum.

2. gr.
Hlutverk og verksvið fagstaðlaráða

Fagstaðlaráð er vettvangur stöðlunar á tilteknu fagsviði.

Byggingarstaðlaráð (BSTR) er vettvangur stöðlunar á sviði bygginga og mannvirkjagerðar. Til byggingariðnaðar telst öll starfsemi sem fellur undir byggingarlög. Þar má telja undirbúning, hönnun, útboð, verksamninga og framkvæmdir við byggingarmannvirki, viðhald þeirra og rekstur svo og allt sem varðar byggingarefni og þjónustukerfi bygginga. Til mannvirkjagerðar telst meðal annars gerð samgöngu- og orkumannvirkja. 

Fagstaðlaráð í fiskimálum (FIF) er vettvangur stöðlunar á sviði sjávarútvegs, fiskveiða, fiskvinnslu og fiskeldis.

Fagstaðlaráð í upplýsingatækni (FUT) er vettvangur stöðlunar á sviði upplýsingatækni.

Rafstaðlaráð (RST) er vettvangur stöðlunar á sviði raftækni.

Hlutverk ráðs eru:
• gerð árlegrar starfs- og fjárhagsáætlunar,
• samræming og frumkvæði í stöðlunarvinnu og öðrum verkefnum á fagsviðinu,
• umsjón stöðlunarvinnu á fagsviðinu,
• þátttaka í innlendu og erlendu samstarfi á fagsviði sínu,
• umfjöllun um verkefna- og staðlatillögur á fagsviði sínu sem berast frá staðlasamtökum sem Staðlaráð á aðild að.

3. gr.
Fjármál

Tekjur ráðsins eru aðildargjöld þess og fjármagnstekjur, auk annarra tekna og styrkja vegna verkefna.  Jafnframt fær það hlutdeild í tekjum af sölu staðla samkvæmt samningi milli Staðlaráðs og fagstaðlaráðanna.  Þessar tekjur skal ekki nýta í annað en verkefni á vegum ráðsins.

Fjárhagur ráðsins er aðskilinn fjárhag Staðlaráðs og er því óheimilt að skuldbinda Staðlaráð eða stjórn þess fjárhagslega.

Sjóðir ráðsins verða á sérgreindum reikningi í vörslu Staðlaráðs sem sér um alla greiðslu og innheimtu reikninga fyrir hönd ráðsins svo og bókhald þess.  Reikningar skulu samþykktir af formanni stjórnar eða ritara fagstaðlaráðsins og staða verkefna skal ætíð vera aðgengileg og rekstur þeirra gagnsær.

Stjórn ráðsins ráðstafar þeim ómörkuðu fjármunum, sem því kunna að leggjast til, í samræmi við rekstrar- og verkáætlanir ráðsins, eins og þær eru hverju sinni.

Stjórn ráðsins er ábyrg gagnvart fjárveitingaraðila varðandi ráðstöfun markaðra fjármuna, sem veittir kunna að verða til þess.

Tveir félagslegir skoðunarmenn reikninga ráðsins  skulu kjörnir til tveggja ára úr röðum fulltrúaráðsins á aðalfundi.

4. gr.
Aðild að  fagstaðlaráði

 

Rétt til þátttöku í fagstaðlaráðinu  hafa aðilar að Staðlaráði Íslands. Sækja skal skriflega um aðild að ráðinu. 

Óski aðili eftir þátttöku í fleiri en einu fagstaðlaráði, skulu aðildargjöld hans skiptast jafnt á milli ráðanna. Hlutfall aðildargjalda hefur ekki áhrif á atkvæðavægi þátttakenda. 

Tilkynning um breytingu á þátttöku í fagstaðlaráðinu skal vera skrifleg og berast stjórn þess og Staðlaráði fyrir aðalfund ráðsins.

Úrsögn úr ráðinu skal vera skrifleg og miðast við áramót.

5. gr.
Fulltrúaráð

Þeir sem hafa fengið aðild að fagstaðlaráðinu skulu skipa einn fulltrúa hver til setu í því og einn til vara.  

Fulltrúar að ráðinu skulu ábyrgir fyrir því að umbjóðendum þeirra sé ávallt kunnugt um ákvarðanir ráðsins og skulu, eftir því sem við á, leita eftir afstöðu þeirra til mála sem þar eru á dagskrá hverju sinni.

Starfsemi ráðsins fer fram á fundum þess sbr. 6. gr., á vegum stjórnar sbr. 8. gr., innan nefnda sem ráðið skipar og meðal fulltrúa sem starfa á þess vegum í alþjóðlegum nefndum.

6. gr.
Fundir og starfshættir fulltrúaráðs

Halda skal fulltrúaráðsfundi í fagstaðlaráði svo oft sem ástæða þykir, þó eigi sjaldnar en tvisvar á ári. Jafnframt ber að boða til fundar innan tveggja vikna ef 1/5 hluti fulltrúa óskar þess skriflega.

Fulltrúar í ráðinu  eiga einir rétt til fundarsetu, en heimilt er að veita öðrum áheyrnarsæti að fengnu samþykki stjórnar. 

Á fundum ráðsins er mótuð stefna þess í einstökum verkefnum og á einstökum verkefnasviðum. Jafnframt tekur fagstaðlaráðið afstöðu til tillagna um upphaf eða lok verkefna, staðfestir rekstrar- og verkáætlanir, fylgist með framvindu verkefna og setur stjórn þau fyrirmæli, sem þurfa þykir. Enn fremur verða á fundum ráðsins tekin til umfjöllunar þau önnur málefni, sem stjórn kýs að leggja fyrir, eða einstakir fulltrúar bera upp með hæfilegum fyrirvara.

Formaður kallar fulltrúaráð saman til funda og skipar fundarstjóra.

Fundarboð skulu send út með sannanlegum hætti eigi síðar en 10 dögum fyrir boðaðan fundardag. Í fundarboði skal koma fram dagskrá fundar. Með fundarboði skulu, hverju sinni, fylgja þau gögn, sem fyrir fundinn verða lögð, vegna þeirra mála, sem eru á dagskrá. Heimilt er þó að leggja fram á fundi gögn til kynningar máli, sem ekki er á dagskrá, eða gögn varðandi mál, sem ekki kemur til afgreiðslu á fundinum.

Fundur telst ályktunarfær, hafi verið rétt til hans boðað.

Fundargerð skal send fulltrúum í ráðinu innan tveggja vikna frá fundardegi. Komi engar athugasemdir fram innan tveggja vikna frá útsendingu fundargerðar, skoðast hún samþykkt.

Stjórn og tækninefndir boða til kynninga, námskeiða og ráðstefna á vegum ráðsins, eftir því, sem tilefni gefst til, í samráði við skrifstofu Staðlaráðs.

7. gr.
Stjórn fagstaðlaráðsins

Fulltrúar að fagstaðlaráðinu kjósa á aðalfundi þess formann og 4 aðra fulltrúa og eftir atvikum tvo varamenn úr röðum fulltrúa að fagstaðlaráðinu. Kosið er til tveggja ára í senn. Stjórn skiptir sjálf með sér verkum og fer með málefni fagstaðlaráðsins milli funda þess. Hún fundar svo oft sem þurfa þykir. Formaður boðar fundi stjórnar. Í forföllum aðalmanns skal draga um hvor varamaðurinn tekur sæti aðalmanns og fer með atkvæði á þeim fundi.

8. gr.
Fundir og starfshættir stjórnar

Ritari fagstaðlaráðsins situr stjórnarfundi, hefur málfrelsi og tillögurétt, er fulltrúum stjórnar til aðstoðar og sinnir þeim verkefnum, sem honum eru falin sbr. reglur um þátttöku í staðlastarfi.

Stjórn felur formanni og ritara umboð til þess að fara með málefni þess á milli funda

Fundarboð stjórnar skulu hafa borist eigi síðar en 2 dögum fyrir boðaðan fundardag. Í fundarboði skal koma fram dagskrá fundarins og öll nauðsynleg gögn til að afgreiða mál á dagskránni, auk tillagna um afgreiðslu mála ef við verður komið. Heimilt er að leggja fram á fundi gögn til kynningar á máli, sem ekki er á dagskrá, eða gögn varðandi mál sem ekki koma til afgreiðslu á fundinum.

Komi fram ósk um að sérstakt málefni verði tekið fyrir á fundi er beiðni þess efnis send til formanns. Með erindinu skulu fylgja öll gögn sem varða afgreiðslu málsins.

Fundur er ályktunarbær ef meirihluti stjórnar er mættur. Einfaldan meirihluta fundarmanna þarf til ákvarðanatöku.

9. gr.
Aðalfundur

Aðalfundur fagstaðlaráðsins skal haldinn á fyrri hluta árs, í tæka tíð fyrir aðalfund Staðlaráðs. Hver fulltrúi í ráðinu hefur eitt atkvæði á aðalfundi. Þessi mál skulu tekin fyrir á aðalfundi:

a) Tilnefningar í fulltrúaráð
b) Skýrsla formanns fyrir liðið starfsár
c) Skýrslur starfshópa
d) Staða verkefna
e) Reikningar ráðsins
f) Starfs- og fjárhagsáætlun yfirstandandi árs, þ.m.t. ráðstöfun aðildargjalda og annarra fjármuna sem ráðinu kunna að leggjast til
g) Breytingar á starfsreglum
h) Kosning stjórnar
i) Kosning félagslegra skoðunarmanna reikninga
j) Önnur mál

Starfsár ráðsins er almanaksárið.

10. gr.
Rekstur

Rekstur ráðsins er hluti af faglegum og fjárhagslegum rekstri Staðlaráðs. Framkvæmdastjóri Staðlaráðs ræður, í samráði við formann fagstaðlaráðsins ritara til að sinna faglegum verkefnum fyrir ráðið og ber hann ábyrgð á störfum sínum gagnvart stjórn ráðsins.

Stjórn ber ábyrgð á daglegum rekstri ráðsins og framkvæmd þeirra verkefna, sem undir það falla.

Ritari ráðsins annast daglegan rekstur þess í umboði stjórnar. 

11. gr.
Skipan tækninefnda

Stjórn ráðsins skipar tækninefndir skv. reglum um þátttöku í staðlastarfi og setur þeim umboð. Stjórn Staðlaráðs staðfestir skipan tækninefnda og umboð þeirra sbr. ákvæði í Starfsreglum Staðlaráðs. Tækninefnd og vinnuhópum ber að fylgja þeim fjárhagsramma sem þeim er settur og er óheimilt skuldbinda fagstaðlaráð, Staðlaráð eða stjórn þess fjárhagslega nema skv. umboði.

Tækninefndir geta skv. reglum um þátttöku í staðlastarfi skipað vinnuhópa til að vinna einstök og afmörkuð verkefni sem tilheyra stöðlunarvinnu.

12. gr.
Túlkun staðla

Komi fram ósk um formlega túlkun einstaks ákvæðis gildandi íslensks staðals, skal ætíð leitað til formanns þeirrar nefndar, sem um málið fjallaði, og hann inntur eftir afstöðu hennar til ákvæðisins. Að henni fenginni gefur stjórn umsögn.  Jafnframt ákveður stjórn, hvort ástæða sé til þess að meðhöndla túlkunina sem stöðlunarverkefni. 

Ef ágreiningur er um túlkun ráðsins varðandi staðla skal vísa honum til stjórnar Staðlaráðs til úrlausnar.

13. gr.
Atkvæðagreiðsla

Við afgreiðslu mála á fundum fagstaðlaráðsins og stjórnar skal leitað eftir samstöðu og kappkostað að afgreiða mál samhljóða.

Komi til atkvæðagreiðslu um almenn málefni ræður einfaldur meirihluti atkvæða. 

14. gr.
Ágreiningur

Komi til ágreinings um túlkun þessara reglna skal málinu vísað til stjórnar Staðlaráðs til úrskurðar.

15. gr.
Gildistaka

Reglur þessar öðlast gildi að fenginni staðfestingu aðalfundar Staðlaráðs Íslands. Þeim verður aðeins breytt hafi breyting verið samþykkt á aðalfundi fagstaðlaráðsins og staðfest á aðalfundi Staðlaráðs.  Sama gildir um ákvörðun um slit ráðsins og ráðstöfun fjármuna komi til slita á því.

Þannig samþykkt á aðalfundi Staðlaráðs Íslands 28. maí 2020.

ÍST 51 - Byggingarstig húsa - gátlisti

ÍST 35 - Samningsskilmálar um hönnun og ráðgjöf - fyrirmynd

ÍST 35- 2nd edition - contract form